12 વર્ષની ઉંમરે પ્રથમ પ્રદર્શન, ઝાકિર હુસૈને આખી દુનિયામાં તબલાને પ્રખ્યાત બનાવ્યા
ઝાકિર હુસૈનનો જન્મ 9 માર્ચ 1951ના રોજ થયો હતો. ઝાકિર હુસૈનને વર્ષ 1988માં પદ્મશ્રી, વર્ષ 2002માં પદ્મ ભૂષણ અને વર્ષ 2023માં પદ્મ વિભૂષણથી નવાજવામાં આવ્યા હતા. ઝાકિર હુસૈન ત્રણ વખત ગ્રેમી એવોર્ડ પણ જીત્યા હતા.
In the passing away of Tabla exponent, Ustad Zakir Hussain, India and the world has lost a musical genius, and a cultural ambassador who bridged borders and generations with his mesmerising rhythms.
— Mallikarjun Kharge (@kharge) December 16, 2024
The Padma Vibhushan Tabla maestro and percussionist, gloriously took forward the… pic.twitter.com/cSTm6MZeMh
પ્રખ્યાત તબલાવાદક ઉસ્તાદ ઝાકિર હુસૈનની હાલત નાજુક છે. તેની સાન ફ્રાન્સિસ્કોની હોસ્પિટલમાં સારવાર ચાલી રહી છે. જો કે તેમના નિધનના સમાચાર અગાઉ આવી ગયા હતા, પરંતુ ઉસ્તાદની હાલત હજુ પણ નાજુક છે. તમને જણાવી દઈએ કે ઝાકિર હુસૈને પોતાના કરિયરની શરૂઆત પરંપરાગત ભારતીય શાસ્ત્રીય સંગીતથી કરી હતી, પરંતુ તેમણે ટૂંક સમયમાં જ પશ્ચિમી સંગીતમાં પણ એડજસ્ટ થવાનું શરૂ કર્યું હતું. તેમની અનન્ય શૈલી તેમને વૈશ્વિક ખ્યાતિ અપાવી.
કોણ છે ઝાકિર હુસૈન?
9 માર્ચ 1951ના રોજ મુંબઈના માહિમમાં તબલાવાદક અલ્લાહ રખા અને બાવી બેગમના ઘરે જન્મેલા ઝાકિર હુસૈનને ખૂબ જ નાની ઉંમરે તબલા વગાડવાનો શોખ હતો. ઝાકિર હુસૈન જ્યારે માત્ર 3 વર્ષના હતા ત્યારે તેમના પિતા પાસેથી મૃદંગ (એક શાસ્ત્રીય વાદ્ય) વગાડવાનું શીખ્યા હતા અને 12 વર્ષની ઉંમરે કોન્સર્ટમાં પરફોર્મ કરવાનું શરૂ કર્યું હતું. ઝાકિર હુસૈને મુંબઈના માહિમની સેન્ટ માઈકલ સ્કૂલમાં અભ્યાસ કર્યો હતો. જ્યારે તેણે મુંબઈની સેન્ટ ઝેવિયર્સ કોલેજમાંથી ગ્રેજ્યુએશન કર્યું હતું. ઝાકિર હુસૈન માત્ર 12 વર્ષનો હતો જ્યારે તેણે પહેલીવાર દર્શકોની સામે પરફોર્મ કર્યું હતું. તે પણ અમેરિકામાં. તેમણે વોશિંગ્ટન યુનિવર્સિટીમાંથી સંગીતમાં ડોક્ટરેટની પદવી મેળવી અને 1970માં તેઓ સિતારવાદક રવિશંકર સાથે અમેરિકા ગયા. પ્રવાસ પછી, રવિશંકરે તેમને વોશિંગ્ટન યુનિવર્સિટીના એથ્નોલૉજી વિભાગમાં શિક્ષણ કાર્ય હાથ ધરવાની સલાહ આપી.
ઓલ-સ્ટાર ગ્લોબલ કોન્સર્ટમાં ભાગ લેવા માટે ઝાકિર હુસૈનને ભૂતપૂર્વ યુએસ પ્રમુખ બરાક ઓબામાએ વ્હાઇટ હાઉસમાં આમંત્રણ આપ્યું હતું. એટલું જ નહીં, તબલાવાદક હોવા ઉપરાંત ઝાકિરે ઘણી ફિલ્મો પણ કરી હતી. ઝાકિર પણ વ્યવસાયે અભિનેતા હતા. તેણે 12 ફિલ્મો કરી હતી.
5 રૂપિયા હતી ઝાકિર હુસૈનની પ્રથમ કમાણી
ઉસ્તાદ ઝાકિર હુસૈનને તબલા વગાડવાનો એટલો શોખ હતો કે જો તેઓ કોઈ વાસણ પકડે તો પણ તેમાંથી ધૂન બનાવવાનું શરૂ કરી દેતા હતા. ઝાકિર જ્યારે 12 વર્ષનો હતો ત્યારે તે તેના પિતા સાથે કોન્સર્ટમાં ગયો હતો. ત્યાં તેઓ પંડિત રવિશંકર, ઉસ્તાદ અલી અકબર ખાન, બિસ્મિલ્લા ખાન, પંડિત શાંતા પ્રસાદ અને પંડિત કિશન મહારાજને મળ્યા. ઝાકિર જ્યારે તેના પિતા સાથે સ્ટેજ પર પરફોર્મ કરી રહ્યો હતો ત્યારે તેને જોઈને બધા ચોંકી ગયા હતા. પ્રદર્શન પુરુ થયા બાદ ઝાકીરને 5 રૂ. એક ઈન્ટરવ્યુમાં ઝાકિરે કહ્યું હતું કે મેં મારા જીવનમાં ઘણા પૈસા કમાયા, પરંતુ તે 5 રૂપિયા મારા માટે સૌથી કિંમતી હતા.
પશ્ચિમી સંગીતકારો સાથે પણ કામ કર્યું
ઝાકિર હુસૈને ઘણા પશ્ચિમી સંગીતકારો સાથે સહયોગ કર્યો. પ્રખ્યાત પોપ બેન્ડ ધ બીટલ્સ સાથેની તેમની ભાગીદારી નોંધપાત્ર છે. તેણે 1971માં અમેરિકન સાયકાડેલિક બેન્ડ શાંતિ સાથે પણ રેકોર્ડિંગ કર્યું હતું. 1975માં તેમણે જ્હોન મેકલોફલિન, એલ શંકર, ટીએચ ‘વિક્કુ’ વિનાયકમ અને આર. રાઘવન સાથે બેન્ડ શક્તિમાં કામ કર્યું. બેન્ડ 1970 ના દાયકાના અંતમાં વિખેરી નાખવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ થોડા વર્ષો પછી નવા સભ્યો અને નવા નામ, રિમેમ્બર શક્તિ સાથે ફરી શરૂ થયું.
